اگر شما هم جزو افرادی هستید که نظریه روان‌شناسی تکاملی مبنی بر وجود ارتباط بین سلامت بدن و زیبایی چهره را باور دارید، اخبار جدید حاکی از آن است که طبق مطالعه جدید انجام گرفته توسط روان‌شناسان دانشگاه گلاسکو، ممکن است بتوان این نظریه مشهور را رد کرد.
این سوال ممکن است احمقانه به نظر برسد. ممکن است بگویید خب جوابش واضح است: ما جذب زیبایی می‌شویم چون زیباست!
اما باید دلیل عمیق‌تری نیز وجود داشته باشد. یک پروانه، مجذوب یک گل رنگارنگ میشود، اما این جذابیت ناشی از این است که این گل‌ها منبع غنی از شهد شیرین هستند. پرهای پر شکوه طاووس نر، سبب جذب شدن طاووس ماده میشود، اما تنها دلیلش این است که آن زرق و برق، نمایان‌گر قدرت نرینه‌گی و توانایی او در گریز از دست شکارچی‌هاست. تکامل، طرفدار گونه‌هایی است که بیشترین توانمندی را در شناسایی و دنبال کردن منابع و جفت‌های باارزش دارند و به آن‌هایی لطف بیشتری می‌کند که چشمانی تیزبین در شناخت زیبایی دارند.
در مورد انسان چطور؟ خب، بسیاری از ما اینطور فرض می‌کنیم که زیبایی یک چیز ظاهری است و این ظاهر بیرونی ما ربطی به ویژگی‌های درونی ما ندارد. اما آیا این طرز تفکر درست است؟
بخش عمده‌ای از تحقیقات علمی در مورد زیبایی، ایده‌ای کاملا برعکس دارند: این ایده که افراد زیبا، افرادی سالم هستند. ما جذب چهره افرادی می‌شویم که از نظر فرم، میزان نگی یا مردانگی حالت متوسطی داشته باشند (اجزاء صورت به شکل متناسب و خارج از عرف نباشد) و رنگ رخسارشان شفاف و روشن باشد. محققان می‌گویند ما این ویژگی‌های زیبایی را از آن جهت ترجیح می‌دهیم که نشانه‌ای از سلامت فرد است.
اما یک مطالعه جدید که توسط روان‌شناسان دانشگاه گلاسکو انجام گرفته، ممکن است بتواند این نظریه مشهور را رد کند.
زایی کای و همکارانش تقریبا ۶۰۰ زن جوان داوطلب را برای مطالعه در مورد سلامتی و جذابیت گرد هم جمع کردند. دکتر کی از همه ن گروه عکس‌هایی شبیه عکس‌های گذرنامه گرفت و سپس این عکس‌ها را برای امتیازدهی از نظر جذابیت ظاهری در اختیار گروه دیگری از ن و مردان قرار داد. او همچنین عکس‌ها را مورد سنجش قرار داد و بر اساس معیارهای مردانگی/نگی، رنگ پوست و میانگین بودن فرم چهره آن‌ها را رتبه‌بندی کرد. داوطلبان به سوالاتی مرتبط با بیماری یا عفونتی که اخیرا به آن مبتلا شده‌اند و یا آسیب‌پذیری‌هایی که نسبت به برخی بیماری‌ها دارند، پاسخ دادند. آن‌ها حتی نمونه بزاق افراد را برای تحلیل ایمونوگلوبولین (SIgA) مورد بررسی قرار دادند. (توضیح: یکی از آنتی‌بادی‌هایی است که در خط مقدم دفاع در مقابل حمله می به وجود می‌آید.)
دکتر زایی کای متوجه شد که بین هیچ یک از معیارهای سلامت و زیبایی یا فرم صورت و رنگ پوست ارتباط خاصی و معنی‌داری وجود ندارد.
مطالعات قبلی که همان متغیرهای سلامتی و جذابیت را مورد مطالعه قرار داده بودند، بین سلامتی و زیبایی ارتباطاتی پیدا کرده بودند، اما هیچ کدام از نظر جامعه آماری به اندازه تحقیق خانم زایی کای بزرگ نبود: از آنجا که تحقیق خانم کای بسیار جامع‌تر و قوی‌تر است، احتمالا نتایج قابل اعتماد‌تری نیز دارد و می‌توان به آن استناد کرد.
دکتر کی خاطر نشان می‌کند که جامعه مورد آزمایش او را ن جوانی تشکیلی می‌دهند که در کشور توسعه یافته‌ای زندگی نموده و امکان دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی رایگان برای همه آن‌ها وجود دارد. البته همچنان احتمال این که بین سلامت و جذابیت ظاهری و زیبایی ارتباطی وجود داشته باشد، پابرجاست.
مسلما امروزه جراحی‌های زیبایی امکان دستکاری در اجزای چهره را راحت‌تر کرده است و اگر چه باعث افزایش سطح سلامت فرد نمی‌شود ولی هدف آن افزایش شانس شخص در انتخاب همسر / شوهر است. اما این موضوع پیامدهای هم برای سلامت روان در پی دارد که در مقاله «عواقب اجتماعی آرایش کردن ن» به تفصیل به آن پرداخته‌ایم.
یاداشت مترجم:
متاسفانه تحقیقات علمی در اکثر مواقع با این مشکل مواجه هستند که یک بازه کوچک از زندگی افراد را در نظر می‌گیرند و به دلیل محدودیت منابع، امکان دنبال کردن اکثر پروژه‌ها برای مدت طولانی امکان‌پذیر نیست (مطالعات مقطعی). همانطور که محقق خود نیز اذعان می‌کند، داوطلبان این آزمایش همگی ن جوان هستند و همانطور که می‌دانیم اکثر بیماری‌ها در سنین میان‌سالی و کهولت سراغ افراد می‌آیند، چرا که سیستم ایمنی بدن در سنین جوانی بهترین بازدهی را دارد. بنابراین اگر این مطالعات به صورت مطالعات آینده‌نگر و در طی چند دهه پیگیری شوند، شاید بتوان به این پرسش پاسخ داد که آیا به راستی ارتباطی بین زیبایی و سلامت وجود دارد یا خیر؟
همانطور که در ابتدای مقاله نیز اشاره شد، از نظر علم تکامل، هیچ ویژگی در هیچ گونه زنده روی زمین بیهوده و بی‌جهت شکل نمی‌گیرد و با در نظر گرفتن این نکته باید دلایل خوبی برای توضیح این مطلب وجود داشته باشد که چرا افراد، مسحور چهره‌های زیبا می‌شوند.
درباره این سایت